Shop

Precies tien jaar geleden startte er een campagne tegen de knecht van Sinterklaas. In het programma Pauw & Witteman van de VARA stelde activist Quincy Gario dat Zwarte Piet jaarlijks de slavernij herintroduceerde en dat het daardoor leek alsof hijzelf eigendom van een van ons was. Nederland had de discussie niet zien aankomen, het land werd in twee kampen verdeeld.

Zelf had ik net mijn documentaire Wild Geraas, waarvoor ik tientallen jaren in heel Europa tijdens soortgelijke winterfeesten als het sinterklaasfeest, met daarbij inherent ritueel zwartgemaakte gezichten had gefilmd, voorgesteld aan de publieke omroep. Met succes. Maar de netmanager had het project tegengehouden, wegens ‘gebrek aan urgentie’ en noodzaak. De bewuste uitzending van Pauw & Witteman leek een geschenk uit de hemel. Urgenter en noodzakelijker ging het niet worden. Maar opnieuw ging het project de ijskast in. Dat kwam, mailde de aankoopster van documentaires voor alle omroepen me, omdat er al een documentaire werd gemaakt over Zwarte Piet. Achteraf bleek die van een Kick Out Zwarte Piet-activiste te zijn. Ik legde uit dat Zwarte Piet niet mijn focus was, maar dat ik zocht naar de oorsprong en de ontstaansgeschiedenis van Sinterklaas en zijn knecht in Europa. Maar niemand durfde zijn vingers nog aan dit onderwerp te branden.

Dit alles wakkerde het vuurtje bij mij aan. Helemaal toen het Europees Parlement in 2020, na de moord van George Floyd (als gevolg van extreem politiegeweld in de VS) een oproep deed om ‘racistische en afrofobische tradities’ als Zwarte Piet, af te schaffen en het zwartmaken van het gezicht in alle lidstaten te verbieden.

Oeroude, Europese tradities worden momenteel geframed en gecanceld als uitwassen van slavernij of als Amerikaanse blackface. In amper tien jaar tijd is een van de meest geliefde iconen uit de Nederlandse geschiedenis veranderd in een paria. Hoe heeft dat kunnen gebeuren? De documentaire Zwartgemaakt zoekt het tot op de bodem uit.